OLIVIER MESSIAEN 1908-1992
Quatuor pour la fin du temps
5 000 Franse krijgsgevangenen luisterden op 15 januari 1941 naar de première van het
"Quatuor pour la fin du temps" - Olivier Messiaen".
Het was koud in de barak van Stalag VIII A. Een Duits krijgsgevangenkamp in Görlitz, Silezië.
Iedereen, ook de gewonden waren aanwezig.
In 1908 werd Olivier Messiaen in Avignon geboren en ging op 11 jarige leeftijd naar het conservatorium in Parijs. In 1929 haalde hij zijn diploma in de klas van Marcel Dupré en in 1930 compositie bij Paul Dukas.
In 1931 werd hij organist van de Église de la Trinité in Parijs.
Na de 2e WO volgde zijn aanstelling aan het Conservatoir National.
In 1940 werd hij krijgsgevangen gemaakt bij Verdun en kwam in Görlitz, waar hij tijdens zijn gevangenschap het "Quatour pour la fin du temps" componeerde.
De Duitsers namen wel zijn uniform af, maar zijn kleine zak partituren niet. Een Duitse officier gaf hem zelfs een potlood en muziekpapier. In het kamp waren ook een cellist, violist en klarinettist. Zelf speelde hij piano. Messiaen schreef meteen een klein trio, "Intermède". Zij kregen toestemming om muziek te maken en 's avonds na 6 uur oefenden zij op krakkemikkige instrumenten. Intermède werd het vierde deel in de "Quatuor".
Het stuk bestaat uit acht delen. Hij schreef het zo dat men afzonderlijk kon oefenen. In het derde deel de klarinet, in het achtste de viool en in het vijfde de cello.
In het zesde deel, "Danse de la fureur" is ritme een belangrijk element.
Messiaen werd niet religieus opgevoed, maar was zelf wel religieus. Volgens hem was muziek de echo van God, zoals ook de natuur een afspiegeling was van God.
Voor het "Quatuor" liet hij zich inspireren door het bijbelboek Openbaringen van Johannes 10
vers 5-7: En de engel die ik zag staan op de zee en op de aarde hief zijn rechterhand op naar de hemel en zwoer bij Hem, die leeft tot in alle eeuwigheden, die de hemel geschapen heeft en alles wat daarin is en de aarde en alles wat daarop is en de zee en wat daarin is, wanneer hij zal klinken, zal ook het mysterie van God worden volbracht, zoals hij zijn knechten, de profeten verkondigd heeft.
Messiaen doelde op het einde van het heden en verleden, het begin van de eeuwigheid.
Naast zijn theologische composities besteedt hij aandacht aan de patronen in de natuur. Zijn landschap- en vogelcomposities zijn in feite ook theologische werken.
Vanaf de oorlog heeft hij duizenden vogelgeluiden opgenomen en opgetekend en in composities verwerkt, ook in het "Quatuor".
Olivier Messiaen was een uniek componist en heeft een schat aan interessante werken nagelaten. Hij stierf in 1992 te Parijs.
